Xét nghiệm nước tiểu là phân tích nước tiểu. Mục đích của việc xét nghiệm nước tiểu là phát hiện và đánh giá một loạt các bệnh chẳng hạn như nhiễm trùng đường tiết niệu, bệnh thận và bệnh tiểu đường đồng thời kiểm tra sức khỏe tổng quát và theo dõi tình hình sức khỏe của người bệnh.

1. Mục đích của việc xét nghiệm nước tiểu là gì?

Là một trong những loại xét nghiệm phổ biến nhất, mục đích của việc xét nghiệm nước tiểu bao gồm:

• Để đánh giá sức khỏe tổng quát: bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện xét nghiệm nước tiểu trong các đợt khám sức khỏe định kỳ. khám thai, chuẩn bị trước phẫu thuật hoặc để sàng lọc một số bệnh như tiểu đường, bệnh thận và bệnh gan.
• Để chẩn đoán bệnh: bác sĩ có thể chỉ định thực hiện xét nghiệm nước tiểu nếu bạn hay đau bụng, đau lưng, đi tiểu nhiều và đau khi đi tiểu, có máu lẫn trong nước tiểu hoặc các vấn đề về tiết niệu khác. Xét nghiệm nước tiểu giúp chẩn đoán nguyên nhân của các triệu chứng.
• Để theo dõi tình trạng sức khỏe: với những người đã được chẩn đoán là có bệnh, ví dụ như bệnh thận hoặc bệnh đường tiết niệu, thì mục đích của việc xét nghiệm nước tiểu thường xuyên là để theo dõi tình trạng sức khỏe và đánh giá hiệu quả của điều trị.

2. Chuẩn bị trước khi xét nghiệm nước tiểu

• Không ăn thức ăn có thể làm đổi màu nước tiểu như mâm xôi, củ cải đường và đại hoàng.
• Không luyện tập nặng trước khi thực hiện xét nghiệm nước tiểu.
• Báo với bác sĩ nếu đang có kinh hoặc gần đến kỳ kinh.
• Bác sĩ có thể yêu cầu tạm ngừng một số loại thuốc ảnh hưởng đến màu nước tiểu như  vitamin B, phenazopyridine (Pyridium), rifampin, và phenytoin (Dilantin).
• Báo cho bác sĩ nếu đang sử dụng thuốc lợi tiểu vì điều này có thể tác động tới kết quả xét nghiệm.

3. Xét nghiệm nước tiểu bao gồm những gì?

Xét nghiệm nước tiểu bao gồm quan sát đại thể nước tiểu( xem màu sắc nước tiểu) , xét nghiệm nước tiểu bằng các que nhúng, và xét nghiệm vi thể nước tiểu.

• Xét nghiệm đại thể nước tiểu là quan sát trực tiếp nước tiểu, xem số lượng, màu sắc nước tiểu, đỏ, đục, lợn cợn...
• Xét nghiệm nước tiểu bằng que nhúng: một que nhúng (bằng nhựa mỏng có dải hóa chất trên đó) được đặt vào trong nước tiểu để phát hiện bất thường. Màu sắc thay đổi biểu hiện trên que nhúng sẽ được đọc bằng cách so sánh với màu chuẩn qui định trên mẫu.
• Xét nghiệm bằng que nhúng được sử dụng để xác định độ pH của nước tiểu, độ đậm đặc của nước tiểu, đạm, đường, cetone, nitrite, heroin, thử thai  và xác định có tính chất ước lượng  số bạch cầu có trong nước tiểu.

- Xét nghiệm vi thể nước tiểu:

• Mẫu nước tiểu được lấy và mang đến phòng xét nghiệm, lấy một giọt nước tiểu nhỏ lên lam kính để quan sát.
• Trước tiên, nước tiểu được cho li tâm sau đó xem dưới kính hiển vi, tìm các tinh thể, trụ, tế bào vẩy, vi trùng và các tế bào khác.